تنها چند هفته پس از آغاز تابستان موج گرمای بی‌سابقه‌‌‌ای به برخی مناطق نیم‌کر‌ه شمالی ازجمله ایالات متحده آمریکا وارد شده است. گمان می‌رود که تا کنون ۳۸ نفر به‌دلیل مشکلات ناشی از گرما جانشان را از دست داده‌اند. 

تغییرات اقلیمی بر گرمای شدید دامن زده است و محققانی، که برای درک بهتر محدودیت‌های انسان برای بقا می‌کوشند، بر این نکته متمرکز شده‌اند که در چه آستانه‌ دمایی، بدون تهویه و خنک‌‌کننده، می‌توان زنده ماند. آنان همچنین روی برخی مناطق جهان که دمایشان به‌سرعت به سطح مرگبار می‌رسد کار می‌کنند. حتی برخی دانشمندان نگران‌اند که مبادا با ورود گرما به مناطقی که خنک‌کننده‌ ندارند مرگ دسته‌جمعی رخ دهد. آنها معتقدند آستانه بقای انسان در گرما، به‌ویژه برای سالمندان و ساکنان مناطق خشک، پایین‌تر از حدی است که پیش‌تر تصور می‌کرده‌اند. 

ان‌بی‌سی نیوز در گزارشی به نکات مهمی در مواجهه با گرمای شدید تابستان اشاره کرده است. 

مرکز بدن را خنک نگه دارید

بدن انسان دمای ۴۳ درجه سانتی‌گراد را تحمل نمی‌کند. کارشناسان می‌گویند اگر دمای مرکزی بدن فردی به این درجه برسد به احتمال بسیار زیاد جانش را از دست خواهد داد. گرما هوشمندانه‌ مرگ را رقم می‌زند و مشکلات زمینه‌ای مانند بیماری قلبی عروقی و کلیوی وضع را وخیم‌تر می‌کند. 

رطوبت نکته کلیدی است

انسان‌ها با تعریق و دفع گرما مرکز بدن را خنک نگه می‌دارند. اسکات دنینگ، دانشمند آب و هوا و استاد علوم جوی در دانشگاه ایالتی کلرادو، می‌گوید: «در آب و هوای خیلی مرطوب عرق بدن تبخیر نمی‌شود، به همین دلیل سطح پوست نمی‌تواند سبب خنک‌تر شدن سطوح داخلی پوست شود. افزایش گرمای متابولیک بدن تب بسیار بالا و گرمازدگی را سبب می‌شود و در پی آن مرگ رخ می‌دهد.»

دمای حباب مرطوب

دانشمندان اغلب برای اندازه‌گیری گرما و رطوبت از معیار «دمای حباب مرطوب» یا «دمای حباب تَر» استفاده می‌کنند. دنینگ می‌گوید که دمای حباب مرطوب باید چند درجه خنک‌تر از دمای داخلی بدن‌ باشد. در غیر این صورت گرما از بدن‌ خارج نمی‌شود. 

حد تاثیرگذار 

پس از پژوهشی که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، بیشتر محققان آب و هوا دمای ۳۵ درجه سانتی‌گراد حباب مرطوب را، که معادل ۳۵ درجه در رطوبت ۱۰۰ درصد است، بالاترین حد تاب‌آوری انسان دربرابر گرما دانستند، البته بدون استفاده از دستگاه‌‌های خنک‌کننده. اما این حد تاب‌آوری مواردی مانند قرار گرفتن در معرض خورشید، میزان و نوع لباس و تحرک بدنی را دربر نمی‌گیرد. 

نزدیک شدن به این حد گرما

محققان از طریق پژوهشی که در سال ۲۰۲۰ انجام دادند متوجه شدند که از سال ۱۹۷۹ فرکانس گرمای بسیار مرطوب دو برابر شده است و چندین منطقه زمین، ازجمله سواحل هند، پاکستان، خلیج فارس و خلیج مکزیک به آستانه حباب مرطوب نزدیک شده‌اند. دو منطقه نیز برای مدت کوتاهی از این حد فراتر رفته‌اند. دنینگ می‌‌گوید محققان نگران مرگ و میر دسته جمعی در آن مناطق‌اند، زیرا دمای زمین همچنان در حال افزایش است.

در مناطق بزرگ شهری در اطراف دریای عرب و منطقه اقیانوس هند صدها میلیون نفر ساکن‌اند که به خنک‌کننده دسترسی ندارند. 

برخی تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این آستانه تاب‌آوری واقع‌‌بینانه نیست. طبق تخمین‌های پژوهشی که در سال ۲۰۲۲ انجام شد، آستانه دمای حباب مرطوب نزدیک‌ به ۳۰-۳۱ درجه سانتی‌گراد برای افراد «جوان و سالم» است که مسئولیت‌‌های اصلی زندگی را برعهده دارند. اما حد بقا برای سالمندان و کسانی که در مناطق خشک زندگی می‌کنند متفاوت است. 

طبق این پژوهش، اکثر سالمندان به اندازه کافی عرق نمی‌کنند و اگر شش ساعت در معرض دمای بالای ۴۶ درجه سانتی‌گراد قرار بگیرند، حتی زمانی که رطوبت هوا پایین است و آنها در سایه‌ قرار دارند، خطر جدی تهدیدشان می‌‌‌کند. کارشناسان می‌گویند یک حد مشخص برای بقا وجود ندارد و این‌گونه اندیشیدن خطرآفرین است.